Dobre wychowanie dziecka to jeden z podstawowych celów, jakie stawiają przed sobą rodzice. Jest to zadanie trudne i często żmudne, ale nie niewykonalne. Ukształtowanie dziecka i wpojenie mu podstawowych zasad postępowania, zachowywania się w określonych sytuacjach nie jest łatwe i często wymaga użycia przez rodziców kar, a w przypadku zachowań pozytywnych – nagród.
Stosowanie nagród i kar zawsze musi być uzasadnione. Nagrody i kary mają na celu zniechęcenie dziecka do zachowań niebezpiecznych i niepożądanych lub pochwalenie go za zachowanie dobre i wzmacnianie w nim pożądanych postaw. System nagród i kar zawsze musi być stosowany według pewnych stałych zasad. Należy również pamiętać, że nagrody są znacznie skuteczniejsze niż kary.
Kary
Kary są nieprzyjemne zarówno dla rodzica, jak i dla dziecka. U obu stron wzbudzają negatywne emocje. Dziecko czuje się skrzywdzone, rodzic natomiast cierpi patrząc, jak jego dziecko jest nieszczęśliwe. Kara zawsze musi być proporcjonalna do przewinienia. Nie może być tak, że za drobne, złe zachowanie dziecko dostaje ogromną karę, i odwrotnie. Po drugie dziecko musi jasno wiedzieć, za co i w jaki sposób zostaje ukarane. Sprawi to, że malec w odpowiedni sposób połączy i będzie kojarzył w przyszłości złe zachowanie z karą, a tym samym istnieje większe prawdopodobieństwo, że nie zachowa się w podobny sposób. Po trzecie rodzice powinni być jednomyślni w nadawaniu i utrzymywaniu kary dziecku. Ukaranie przez tatę, a umorzenie przez mamę sprawia, że dziecko nie do końca wie czy faktycznie zrobiło źle, czy może po prostu tata jest „gorszym” rodzicem. W takiej sytuacji dziecko jest zdezorientowane i nie wie, kogo ma słuchać. Kara zawsze musi odnosić się do konkretnego złego zachowania, a nie być karą ogólnie. Dziecku nie wolno powiedzieć, że jest złe, tylko że źle zrobiło. Dzięki temu dziecko odbierze ją we właściwy sposób.
Nagrody
Stosowanie nagród jest z pewnością o wiele przyjemniejsze. Rodzice, którzy stosują kary za przewinienia u dziecka, nie powinni zapominać o nagradzaniu go za zachowania pożądane. Pożądane, nie znaczy normalne, a znacznie przewyższające normę. Dziecko powinno wiedzieć za co dostaje nagrodę, a ona powinna być dopasowana proporcjonalnie do dobrego zachowania. Ważną rzeczą jest, aby chwalić dziecko nie za efekt końcowy, ale za wysiłek włożony w jego osiągnięcie. Często zdarza się, że dziecku mimo starań coś finalnie się nie udaje. Nagrodzenie go za pracę wzmocni w nim poczucie, że następnym razem może się udać, a ważna jest praca nad osiąganiem celu, a nie tylko produkt końcowy. Nagroda nie powinna mieć miejsca w sytuacjach normalnych, codziennych. Nagrodzenie dziecka za drobną rzecz może spowodować, że dziecko nauczy się, że za każde drobne, dobre zachowanie będzie coś dostawać, przez to w przyszłości może uchylać się od wypełniania obowiązków, jeśli w zamian niczego nie otrzyma.
Ostatnią rzeczą, na którą warto zwrócić uwagę, jest dotrzymywanie obietnic. Jeśli coś obiecaliśmy za dane zachowanie, słowa trzeba dotrzymać, w przeciwnym razie nie będziemy wiarygodni, a dziecko następnym razem nie zaufa nam w podobnej kwestii.
