Rozwój emocjonalny małego dziecka to proces bardzo dynamiczny i bogaty w wiele pozytywnych zmian. Maluch zaczyna wchodzić w coraz to szersze interakcje społeczne, jego otoczenie poszerza się o inne, mniej znane mu osoby. Dziecko pragnie poznawać ludzi, innych niż mama i tata, których doskonale zna. W tym wieku coraz większe zainteresowanie budzą rówieśnicy czy dorośli. Uczenie się wchodzenia w interakcje społeczne pozwala na rozwój osobowości i daje szansę obserwacji i nauki innych reakcji emocjonalnych. Dziecko poprzez obserwację reakcji emocjonalnych poznaje takie uczucia jak na przykład zazdrość, gniew, duma. Na tym etapie rozwoju dziecko lubi przebywać z dorosłymi, szczególnie z osobami, które zna i które wzbudzają w nim pozytywne emocje. Badania wskazują na istotną rolę matki w rozwoju emocjonalnym dziecka. Maluch, który był wspierany w rozwoju, swobodnie mógł wyrażać uczucia i nie był strofowany przez matkę w dużo lepszym stopniu rozwinie zdolność wyrażania emocji. W kontakcie z dorosłymi dziecko wprost mówi o swoich potrzebach, o tym czego chce i co lubi. Dziecko najpierw informuje o własnych emocjach i rozmyśla nad nimi, następnie rozumie emocje innych osób, co sprzyja nawiązywaniu kontaktów i umożliwia dzielenie się własnym doświadczeniem.
Emocje małego dziecka są żywe i zmienne, szybko mogą przechodzić w przeciwstawne stany. Reakcje maluszków są gwałtowne, głównie związane z ciekawością i koniecznością zaspokojenia potrzeb biologicznych.
Między drugim a trzecim rokiem życia pojawiają się bardziej złożone uczucia, takie jak zazdrość, wstyd, poczucie winy, zakłopotanie. Jest to ściśle związane z rozwojem poczucia Ja u dziecka oraz rozumienia sytuacji społecznych. Emocje złożone wymagają dojrzałości poznawczej, którą dziecko powoli zaczyna osiągać. Prowadzi to do lepszego zrozumienia siebie i innych. Początkowo dziecko jest w stanie ocenić przyczyny podstawowych emocji, jednak doszukuje się jej raczej w czynnikach zewnętrznych niż wewnętrznych. Z wiekiem zasada ta ulega odwróceniu, a rozumienie emocji staje się bardziej świadome i dojrzałe.
