Dlaczego moje dziecko urodziło się przed czasem? Czy można było temu zapobiec – to pytania, które padają jako pierwsze w przypadku urodzenia się wcześniaka. Niestety, nie ma na nie jednoznacznej odpowiedzi. Przyczyn może być wiele. Narodzinom noworodka przed terminem sprzyjają infekcje wewnątrzmaciczne, problemy z łożyskiem, niedożywienie matki, ale też takie czynniki jak stres matki, ciężka praca. Do przedwczesnego porodu przyczynić się mogą również choroby ciężarnej, np.: cukrzyca, choroby związane z tarczycą, zapalenie nerek czy zaburzenia hormonalne, nieprawidłowy przebieg wcześniejszych ciąż.
O wcześniakach mówi się wtedy, gdy dziecko przyszło na świat przed 37 tygodniem ciąży. Wiadomość, że sprawność intelektualna oraz rozwój motoryczny początkowo jest u wcześniaka zaburzony to szok dla rodziców. Jednak dzięki właściwej opiece lekarzy oraz rodziców ma szansę na prawidłowy rozwój i dorównanie rówieśnikom. Bardzo ważne w takiej sytuacji są badania kontrolne u neonatologa (specjalisty od rozwoju noworodków), które pozwolą wychwycić ewentualne nieprawidłowości. Czasami jest też potrzebna odpowiednia rehabilitacja. W pierwszym roku życia dziecko powinno być zbadane przez:
- okulistę – który sprawdzi, czy siatkówka oka rozwija się prawidłowo i czy nie ma objawów wady wzroku, zeza,
- laryngologa – który oceni, czy przez podawane dziecku leki nie został uszkodzony słuch,
- kardiologa – który sprawdzi, czy serce dziecka dostosowało się do warunków poza organizmem matki,
- neurologa – który oceni rozwój dziecka z uwzględnieniem jego wieku liczonego od chwili poczęcia.
Dziecko powinno być także pod stałą opieką pediatry oraz innych specjalistów (w zależności pod potrzeb).
Mózg wcześniaka jest niedojrzały, a jeśli wystąpiło dodatkowo niedotlenienie, istnieje ryzyko, że noworodek nie będzie się rozwijał prawidłowo. U skrajnie przedwcześnie urodzonych dzieci, poważne powikłania zdrowotne występują u 10-20 procent maluchów. Oczywiście im mniejsze uszkodzenie, tym lepsze rokowania. Dlatego też dziecko może rozwijać się nieharmonijnie – pewne umiejętności będzie osiągało w tym samym czasie, co rówieśnicy, a inne z opóźnieniem.
Trzeba wziąć pod uwagę taką informację, jak wiek korygowany. Według tego wieku ocenia się rozwój wcześniaka, czyli innymi słowy – oblicza się, ile dziecko miałoby tygodni, zakładając że urodziłoby się w terminie. Przykładowo: gdy dziecko kończy czwarty miesiąc życia, a urodziło się miesiąc za wcześnie, jego wiek korygowany będzie wynosił trzy miesiące.
Dzieci, które urodzą się wcześniej i mają wagę poniżej jednego kilograma początkowo potrzebują wsparcia oddechowego oraz kontroli układu krążenia. Są one nieprzerwanie monitorowane przez aparaturę, będąc w inkubatorze. Malec w inkubatorze będzie przebywał do momentu aż samodzielnie utrzyma ciepłotę ciała, gdy jest ciepło ubrany i przykryty. Taki moment następuje, gdy noworodek osiągnie wagę 1,5-1,6 kg. Aby stworzyć więź emocjonalną mama jak najczęściej musi towarzyszyć dziecku, głaskać je, mówić do niego, a gdy wcześniak będzie w lepszej formie można zacząć ,,kangurowanie”. Wtedy obok inkubatora stawia się fotel i przytula się dziecko do klatki piersiowej – skórą do skóry. Noworodek może zostać wypisany do domu, gdy osiągnie wagę około 2 kg oraz spełni cztery warunki:
- niema problemów z oddychaniem,
- utrzymuje ciepło ciała,
- przyswaja prawidłowo pokarm,
- je prawidłowo.
Wcześniak opuszczający szpital potrzebuje cieplejszego ubierania, wynika to z jego niskiej wagi, częstszego karmienia, obserwacji ze strony rodziców oraz jak najwięcej kontaktu z mamą. Ten bliski kontakt sprzyja poczuciu bezpieczeństwa u noworodka, przez co też lepiej się on rozwija. Również ważne jest, aby chronić noworodka przed infekcjami, gdyż jego układ odpornościowy nie miał okazji dojrzeć. Warto więc odłożyć odwiedziny gości na później.
W domu przydatna może okazać się poduszka ,,rogal”, na którym położymy dziecko, gdyż wcześniaki zazwyczaj mają niższe napięcie mięśniowe niż dzieci urodzone w terminie. Waga niemowlęca również byłaby przydatna do kontrolowania wagi dziecka. Ponadto, jeśli istnieje potrzeba dokarmiania go, należy kupić małe strzykawki lub pipetki, a także laktator. Wcześniaki są w grupie ryzyka wystąpienia bezdechu, dlatego monitor oddechu to konieczny zakup. Jeśli dziecko przestanie oddychać, włączy się alarm.
Podsumowując, gdy dziecko urodzi się przed czasem, jest obserwowane z uwagą. Wszelkie wątpliwości należy sygnalizować pediatrze. Wcześniaki rozwijają się bardzo indywidualnie. Jedne będą drobniejsze i niższe, ale w pełni sprawne intelektualnie i szybko nadrobią zaległości w rozwoju, a inne dogonią rówieśników później, będąc dłuższy czas pod opieką specjalistów.
